1995 yılında Jean-Marc Bosman adlı futbolcunun davasını değerlendiren Avrupa Adalet Divanı, futbolcuların kulüple olan sözleşmesi sona erdiğinde serbest kalarak başka bir kulüple sözleşme yapabilmelerinin önünü açtı. İşte Bosman kararlarının önemi...
Bosman davası sonucu alınan kararla, özellikle yabancı futbolculara verilen 'serbest dolaşım' hakkı, futbolda devrim niteliğinde gelişmelere yol açtı. Futbolcuların sözleşmeleri bitiminde serbest kalmaları ve AB futbolcularının AB ülkelerindeki liglerde yabancı sınırlamasının dışına alınması gibi birçok yenilik, Bosman kararlarının ürünü oldu.
BOSMAN KURALI NEDİR?
Avrupa Birliği içinde işçilerin serbestçe dolaşımını ve iş birliği özgürlüğünü güvenceye alan kararlar, özellikle Avrupa içinde futbol sektöründe büyük değişiklikler yaşanmasına neden oldu.
Bu kararlar uyarınca Avrupa Birliği üyesi ülkelerin ulusal liglerinde (transfer edilen oyuncunun Avrupa Birliği vatandaşı olması koşuluyla) yabancı oyuncu sınırlaması kaldırıldı, futbol oyuncularının anlaşma süreleri dolduğunda bonservis bedeli olmaksızın istedikleri kulübe geçmelerinin önü açıldı.
Kararlarla birlikte futbol ve diğer tüm spor dalları birer ekonomik sektör olarak değerlendirildi ve sporcular; işçilerin serbest dolaşımı ilkesi uyarınca işçi haklarına sahip oldu.
Kararlar, adını Belçika'nın RFC Liege takımında forma giyen Jean Marc Bosman adlı futbolcunun başka bir takıma transfer olmasının önünde engel olarak duran bonservis bedeli sorununu yargı makamlarına taşıyarak, giriştiği hukuk mücadelesini kazanmasından almaktadır.
BOSMAN OLAYI NEDİR?
Bosman kararlarının alınmasını sağlayan olayın başlangıcı, Jean Marc Bosman'ın Belçika'nın RFC Liege takımında sözleşmesi sona erdiği sezonda kulüple görüşme yapması ile oldu. Kulüp görüşme sırasında önceki sezona göre yüzde 60'a varan indirim yaptı. Bu durumla birlikte Fransız ekibi Dunkerque ile anlaştı. Bu anlaşma sonrasında Liege kulübü, o dönem için yüksek sayılabilecek 600 bin euro fesih bedeli belirledi. Bu miktar açıklandığında Dunkerque parayı ödeyemeyeceğini belirtti ve oyuncuyu kiralamak istedi. Ayrıca Bosman kadro dışı bırakıldı ve idari ceza verildi. Bu cezayla birlikte Bosman futbolu değiştirecek davayı açtı.
Dava uzun yıllar sürdü. Mahkeme sonunda 'Bosman Kuralları' olarak bilinen kararlar verdi. Kararla birlikte profesyonel oyunculara serbest dolaşım hakkı tanındı. Ayrıca sözleşme bitiminde bonservis bedeli olmadan takımdan ayrılma kararı alındı. Kararlar yalnızca futbolu değil, basketbol gibi diğer takım sporlarını da etkiledi.
Bosman her ne kadar davadan istediği sonucu aldıysa da, davaların bittiği tarihte futbol hayatı sona ermişti. Uzun süren mahkemeler ve mücadele diğer futbolcular için olumlu iken, Bosman için durum bu kadar parlak olmadı. Bosman davayı açtığında 1990 senesiydi ve oyuncu 26 yaşındaydı. Avrupa Adalet Divanı'nın kararı açıklaması ise 15 Aralık 1995 tarihinde gerçekleşti.
Oyuncu bu tarihte 31 yaşındaydı. Oyuncu futbolu bıraktıktan sonra başka kulüpler ona antrenörlük ya da farklı bir görev vermedi. Bosman her ne kadar mahkeme sonucunda 780 bin euro kazandıysa da, kazandığı miktarın büyük bir çoğunluğu mahkeme masrafları için harcadı.
BOSMAN KARARLARI FUTBOLDA NELERİ DEĞİŞTİRDİ?
Bosman kurallarının Avrupa futboluna etkisi, liberal futbol devriminin başlaması şeklinde özetlenebilir. Futbol ekonomisi hızlı bir şekilde endüstriyel sürece girdi. Aslında, hızla endüstriyel süreç içine giren yeni futbol ekonomisinin, kapitalist üretim ilişkilerini bu sektörde de egemen kılmasından başka bir çıkar yolu da kalmamıştı. Sermayenin uluslararası dolaşımı serbest durumdayken futbolda aynı durum söz konusu değildi. Aynı şeyin futbol işgücünde sınırlandırılmaya devam etmesi düşünülemezdi. Bosman kuralları ile bu durum değişti ve futbol oyununun küreselleşmesinde en önemli faktör oldu. Futbolda yapılan diğer yenilikler de Bosman kararlarının bir uzantısı olarak görüldü.
