Alaattin Karaca
İnsanı yoldan çıkaran palto!
Geçen hafta “Çağrılmayan Yakup”la ilgili yazmıştım. Bu hafta Nikolay Gogol’un “Palto”sunu (Bir Delinin Hatıra Defteri, Çev. Nisan Aygün,...
Cansever’in “Çağrılmayan Yakup”u...
Ad, varlığın bizatihi kendisi değil elbet; ama işareti ve bilindiğinin kanıtı. Bilinmek ise varlığın başka bir özne tarafından tasdiki ve...
Şu yorgun seçim sabahında...
Ben bu yazıyı seçime bir gün kala yazıyorum. Yarın seçim. Pazartesi günü siz bu yazıyı okurken artık her şey belli olacak. Her birimizin beklentisi...
Edip Cansever’in sıkıntısı
Mektuplar, özellikle sanatçıların mektupları, onların müphem, çekingen mizaçlarına açılan bir kapı bence. Hele de içe kapanıklarsa…İkinci...
Şule Gürbüz, babalar ve oğullar
Ruhu öte’ye doğru kanatlanabilen bir yazar Şule Gürbüz. Gözleri eşyanın ötesini görüyor, hayatın, sanki bir koku gibi geçiciliğinin farkında....
İlâhi yaratma ile yeniden yaratma arasındaki fark
Bu hafta Northrop Frye’ın “Yaratma Yeniden Yaratma” (Çev. Kemal Atakay, 2022) adlı kitabından ve ‘yaratma’dan bahsedeceğim.Yaratma deyince...
Ömer Erdem’in gördüğü Sezai Karakoç
Zihin konforu şöyle bir şey galiba: Belli bir zümrenin yıllardır inşa ettiği ‘forum’a dahil oluyor, zihninizi o forum’un belirlediği fikir,...
Gogol’un cinneti...
Cemal Süreya’nın “999. Gün Üstü Kalsın” (Broy Yayınları) adlı günlüklerinde okudum; Gogol çıldırarak ölmüş. Tolstoy’un mâlikânesinde...
Balıkçı, hey Balıkçı!..
Bu hafta Halikarnas Balıkçısı’ndan bahsedeyim. Asıl adı Cevat Şakir Kabaağaçlı malûm. Mehmet Şakir Paşa’nın oğlu.Cevat Şakir, bugün...
Ece Ayhan’ın şiirlerine dair birkaç ipucu
Ece Ayhan, İkinci Yeni’nin en sıkı, dili en çetrefilli şairidir; sözdizimini, tamlamaları, ekleri darmadağın eder, hatta kurallara uymayan zekice...
Ahmet Mithat Efendi’nin damadı Muallim Naci
Yıllar önce Muallim Naci’nin “Ey Şehsuvar!.. Dur” şiirini okumadan, başlığına bakarak bir kahramanlık şiiri sanmıştım. Sonra Hikmet...
Hüseyin Rahmi’nin bazı özellikleri...
Bu hafta da eski İstanbul’un kenar mahallelerindeki hayatı, insanları, onların inançlarını, geleneklerini, dillerini başarıyla anlatan Hüseyin...
Dil âlimi Şemseddin Sami’nin hazin hayat hikâyesi
Bugünkü yazımda Tanzimat döneminin ünlü dilbilimci ve sözlükçüsü, roman ve tiyatro yazarı Şemseddin Sami’nin özel hayatına dair bazı...
Kışa, gribe, mangala, sobaya ve kalorifere dair...
Kış geldi ya grip baş köşede!.. Çoğumuza şöyle bir selam veriyor ve en az bir hafta yatağa seriyor.Eskiden gribe doktorlar enflüenza, vatandaş...
Siyaset ve yalan
ABD’de Vietnam Savaşı sürecindeki belgelerin bir büyük yalan olduğunun ortaya çıkması üzerine Hannah Arendt, “Siyasette Yalan – Pentagon...
Ahmet Celal’in hâlâ süren dramı
Yaban”, “Ateşten Gömlek”e göre sosyolojik ve psikolojik tahlilleri bakımından daha başarılı bir roman. Halide Edip’in romanı duygusal...
Halide Edip’in ‘Ateşten Gömlek’i...
Bu yıl, Cumhuriyet’in 100. yıldönümüydü…Bir ara Milli Mücadele’yi konu edinen ilk romanlardan Halide Edip’in “Ateşten Gömlek”i (1922)...
Hız’la gelen...
Modernizmin en önemli niteliği hızdır. Hıza, ilerlemek, çok üretmek, güçlü ve zengin olmak, refah içinde yaşamak için gerek vardı. Bu bağlamda...
Eleştiri ahlâkî bir yükümlülüktür
İnsan aklı, iki temel alana dikkat kesilerek birtakım kanunlara ulaşır. İlk alan, zaman ve mekânda, görünür, duyulur ve dokunabilir olan fenomenler...
Eleştirel şuurun yokluğu
Türkiye’de dindar entelektüellerde gözlemlediğim -aslında dindar kitlenin ana sorunlarından biridir bu- haksızlıklara veya yanlış uygulamalara...
‘Kınar Hanımın Denizleri’
Ece Ayhan’ın ilk şiir kitabının adı “Kınar Hanımın Denizleri” (1959).Şiire ilgisi olanlar bilirler Kınar Hanımı, ama ben bilmeyenler...
Sol edebiyatın suskunluğu
Milletlerin bir kısmının iki türlü vatan coğrafyası var; biri reel olarak yaşadıkları vatan coğrafyası, diğeri ise ütopik vatan ya da kök-vatan…...
İstanbul’un meczupları: Pazarola Hasan Bey
Çoğu şehrin bir meczubu vardır. İstanbul’un da vardı elbette. Sermet Muhtar Alus, “Akşam” gazetesinin 26 Haziran 1932 tarihli nüshasında...
Ali Korna kâğıdına basılmış parlak çocuklar
Ece Ayhan, İkinci Yeni’nin en sıkı şiirlerini yazan şairi. Tarihe, kimi olaylara, şahıslara atıflarla örüyor şiirlerini. Doğal olarak yaptığı...
Esir şehirden cumhuriyete giden yol
Gazze bombalanırken Türkiye, cumhuriyetinin yüzüncü yılına giriyor…Eğer biz de düşseydik, direnmese, dirilmeseydik şimdi zulüm altında inliyor...
Galiplerin yazdığı tarihi okumanın rahatlığı
Dostum! Kimsin bilmiyorum ama sana yazıyorum. Ve tanımadığım herkese…Ben doğdum doğalı Ortadoğu kan deryası, Hazar’ın öte yanı da öyle....
Filistin’in trajedisi
Simon Sebag Montefiore “Kudüs” (Çev. Cem Demirkan, Pegasus Yay., 2016) adlı kitabında M.S 70’te Romalı Titus’un Kudüs’ü kuşattığını...
Kemal Bilbaşar’ın bunaldığı karanlık
Ahmet Oktay, Fethi Naci, A. Ömer Türkeş ve Selim İleri, roman eleştirisinde terazileri sağlam yazarlar. Hepsi Kemal Bilbaşar’ın 1943’te basılan...
Din devlet ilişkileri ve “Cennetten Gelen Çocuk” filmi
Dinin ahlâki prensipler bütünü olarak insanı huzur ikliminde tuttuğu bir gerçek. Ama istenirse kitleleri kontrol etmek ve yönlendirmek için etkili...
Ağaoğlu’nun âşina olduğu Fuat Köprülü
Hatıralar, sübjektif yazılardır. Yazanın dünya görüşü, inançları, kırgınlıkları, kızgınlıkları, sevdikleri, sevmedikleri bir şekilde...
‘Bir Tereddüdün Romanı’ndaki Peyami Safa
Modernizmin en önemli sonuçlarından biri ruhsal buhran bence. Her ne kadar teknolojik anlamda bir refah ve kolaylık sağlasa da insanî özü bastırması,...
Namık Kemal’in trajedisi
Bugün biraz Namık Kemal’den bahsedelim.Kemal, Topal Osman’ın torununun torunudur. Taha Toros’un belirttiğine göre Topal Osman Paşa’nın oğlu...
İsmet Özel’in şiiri
İsmet Özel’in şiirini ‘soylu bir uyumsuzluk’ içerdiği için severim ben. Alışılmış, ortalama algıya hitap etmediği, bilinçli olarak...
System Crasher, can kırığı, cam kırığı
2019 yılı yapımı bir film “System Crasher”… Türkçe’ye “Oyunbozan” diye çevrilmiş.Bakımevlerinde, rehabilitasyon merkezlerinde sisteme...
The Fountain, ölüm dirimin eşiğidir
Bugün yine bir filmden, dinî ve mitolojik ögeler içeren, ölüm ve diriliş temasını işleyen bir filmden söz edeceğim: The Fountain, Kaynak. 2006...
‘Das Leben der Anderen’de devlet ve sanat
Das Leben der Anderen”, 2006 yapımı bir Alman filmi. Türkçe’ye “Başkalarının Hayatı” diye çevrilmiş.Etkileyici bir film. Yıl 1984, yer...
‘Beau is afraid’ insan ruhunun karanlık dehlizleri
Bugünkü yazımda Ari Aster’in “Beau is afraid” filminden bahsedeceğim.Aster, korku filmleriyle tanınmış bir yönetmen. Ama daha önce de yazdığım...
Kemal Tahir’in tarihi romanları sadece bir kurgusal eser mi?
Tarihi romanla tarih bilimi arasında elbette fark var. Tarihî roman kurgusaldır sonuçta. Ama bu, her tarihi roman için geçerli değil. Çünkü bazı...
Birinci Dünya Savaşı’na bizi İttihatçılar mı sürükledi?
Kemal Tahir’i önemserim ben. Tarihimizdeki birçok olaya ters bakar çünkü. Egemen tarihi sorgular. Mesela “Yol Ayrımı”nda İttihatçı Dr....
“Midsommar” bir inanç karnavalı, bir psikolojik gerilim
Ari Aster, korku filmleriyle tanınmış bir yönetmen.Bugün onun “Midsommar” adlı filminden bahsedeceğim. Öncelikle “Midsommar”ın alışılmış...
‘La Haine’, düşerken değil çarpınca idrak edilir
XX. yüzyıl bir göçler çağı. Savaşlar, iç çatışmalar, ekonomik krizler, baskılar, âfetler sebebiyle insanlar yurtlarını terk edip başka...
Camus’nün Düşüş’ü, masalın yıkılışı
Albert Camus’nün “Düşüş”ü (Çev. Hüseyin Demirhan, Can Yay., 2019) bir günah çıkarma, itiraf öyküsü gibidir. Bir zamanlar Paris’te...
Mustafa Kutlu’yu farklı kılan...
1970’li yıllarda yayımladığı “Ortadaki Adam” ve “Gönül İşi” adlı eserleriyle edebiyata adım atmıştı Mustafa Kutlu. Ondan sonra...
Kemal Tahir’in romanları sadece bir antitez mi?..
Tarihî roman, geçmişteki bazı olay ve kişileri, o zaman ve mekân içinde canlandırmaktan ibaret değil elbet. Olay ve kişilerin belgelere uygun...
George Orwell’ın filolog Syme’i ve bizim Syme’ler...
George Orwell’ın “1984”ünde (Çev. Celal Üster, Can Yay., 2011) Syme adlı bir filolog var. Totaliter devletin spesifik uzmanı!.. Geçen hafta...
Evrensel şairden spesifik uzmana...
Entelektüel, bilim, hakikat ve iktidar, birbirleriyle ilişkili kavramlar… Ama zamanın siyasi ve sosyal şartlarına göre bu kavramların tanımı...
Hakikat krizi ve mağaradakiler...
İnsanın hakikatle ezelden beri ilişkisi var. Ve herhâlde onu yaşatan asıl güç de hakikatle kurduğu o varoluşsal bağ. Bu, Mevlâna’nın Mesnevi’sindeki...
Muhafazakâr tepkinin köklerindeki kromozomlar
Ülkemiz, önemli bir süreçten geçiyor. Neredeyse herkes işi gücü bırakıp seçime odaklandı, bu siyasi ve psikolojik atmosfer hepimizi...